Het Spanje van de jaren ’50

Het was een boeiende avond waarop Keimpe Reitsma in Huis de Pinto op 24 februari een lezing gaf over de auteur Juan Goytisolo (1931-2017). Deze heeft veel gepubliceerd, maar hij was de tachtig al gepasseerd toen hij in bijzijn van de koning in 2014 de prestigieuze Cervantesprijs ontving. Reitsma vertaalde zijn verslag van een tocht die hij in 1959 al liftend maakte vanuit Almería, De contreien van Níjar. Een reis in het Andalusië van de jaren vijftig. Daarvan verschenen in 2019 een bescheiden 250 exemplaren, maar dat is inmiddels gevolgd door een herziene editie van 200 stuks (€ 16,50, te koop in de betere boekwinkel en te bestellen via aahoogteiling@kpnmail.nl).

In beeld en geluid nam Reitsma ons mee op Goytisolo’s tocht. Buurprovincies beschouwden dit economisch achtergebleven gebied toen als ‘het afvalputje’ van Spanje. Maar Goytisolo was iemand die bewust ‘de randen van de samenleving’ opzocht en die vond hij hier volop: in de armoede die hij tegenkwam, in de piepkleine huisjes zonder enige voorzieningen, zelfs nog grotwoningen, en in de gesprekken met de inwoners die met noeste arbeid in de grootste wijsheid de eindjes aan elkaar knoopten. Gesprekken van maar enkele eenvoudige zinnen hebben een enorme lading. Veel bewoners waren toen echter al weggetrokken, Goytisolo kwam overal verlaten en ingestorte huisjes tegen. In dit ruige gebied was geen droog brood te verdienen. Maar hij bewonderde het landschap en bewerkstelligde dat een groot deel een nationaal park werd. Wie zijn reis nog eens wil nadoen kan de sfeer van zijn reis nog redelijk herkennen.

En dan de paradox waarmee Reitsma eindigde, de Costa del Plástico. De onderkomens van de gastarbeiders en illegalen die de tomaten en paprika’s die onder het plastic groeien verzorgen en oogsten, zijn soms nog schameler dan de woningen die de bewoners verlieten, die waren tenminste nog van steen. Spanje blijft een land van verrassingen.

Margriet de Roever, lid van ons genootschap